به نقل از «مشرق»

ترجمه گویا آثار دفاع مقدس راه مقابله با برداشت‌های اشتباه از جنگ

تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۱۰۱۳۵۱

عالیه صباغیان اظهار کرد: در شرایطی که مفاهیم اسلام هراسی و ایران هراسی در جهان در حال گسترش است، ترجمه گویا از آثار دفاع مقدس قادرخواهد بود جلوی برداشت‌های اشتباه از سال‌های جنگ تحمیلی را بگیرد.

به گزارش مشرق، دومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی بایسته‌های ترجمه در حوزه ادبیات و مستند نگاری دفاع مقدس با عنوان «واکاوی چالش‌های ترجمه کتاب «شماره پنج» به زبان فرانسه» با حضور مترجم فرانسوی این کتاب عالیه صباغیان و برخی از مترجمان و ویراستاران و اصحاب رسانه فعال عرب‌زبان برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این جلسه با توجه به رویارویی مترجم کتاب «شماره پنج» با چالش‌ها، محدودیت‌ها و مشکلات متعددی در زمینه ترجمه این اثر به زبان فرانسه، به یافتن شیوه‌ای مناسب جهت انتقال صحیح مفاهیم ادبیات شفاهی دفاع مقدس به زبان فرانسه پرداخته شد.

در ابتدای این نشست مرتضی قاضی نویسنده کتاب «شماره پنج» در رابطه با این کتاب توضیحاتی را ارائه داد و گفت: گفتگو با راوی این کتاب فاطمه جوشی در سال ۱۳۸۹ شروع شد و سمیه حسینی مصاحبه‌ها را انجام دادند. این کتاب حاصل ۳۰ ساعت مصاحبه در آبادان و مصاحبه‌های تکمیلی در تهران است.

نویسنده کتاب «شماره پنج» در خصوص چرایی نگارش کتاب «شماره پنج» اظهار کرد: راویان مرکز از اواخر سال ۱۳۶۰ در جبهه‌ها حضور داشتند درحالی‌که در یک سال اول جنگ اتفاقات زیادی از جنس مردمی و خودجوش رخ‌داده است و حالا که راوی وجود نداشته باید افرادی که در متن حادثه حضور داشتند این وقایع را تعریف کنند و در این راستا شهرهای جنگ‌زده ازجمله خرمشهر و آبادان در اولویت قرار می‌گیرند.

وی افزود: در این میان باید به سراغ افرادی رفت که نقش بیشتری داشتند و به همین علت و با این نگاه خانم فاطمه جوشی به‌عنوان مسئول بسیج خواهران آبادان انتخاب‌شده‌اند.

در ادامه این نشست عالیه صباغیان مترجم کتاب «شماره پنج» به زبان فرانسه به تعریفی از ادبیات دفاع مقدس پرداخت و گفت: ادبیات دفاع مقدس از جلوه‌های عظیم ادبیات معاصر ایران است که علاوه بر ثبت تاریخ مقطع حساسی از کشور انقلابی ایران و وقایع جنگ تحمیلی، به شرح رشادت‌ها، ایثارگری‌ها و ظلم‌ستیزی دلاور مردان و زنانی می‌پردازد که برای حفظ شرف، حیثیت و فضایل انسانی در مقابل تجاوزگران به کرامت‌های انسانی به پا خاسته‌اند.

وی افزود: ادبیات دفاع مقدس با توجه به هویت الهی و نقش الگوساز خود بیانگر نوعی ارزش الهی و آرمانی است که فطرت انسان‌ها را به پذیرش جهان‌بینی الهی، مفاهیم اسلامی و انسانی نظیر ایثار، فداکاری، شهادت‌طلبی و شجاعت فرامی‌خواند.

صباغیان به‌ضرورت ترجمه‌ معکوس کتب دفاع مقدس اشاره و اظهار کرد: در شرایطی که مفاهیم اسلام هراسی و ایران هراسی در جهان در حال گسترش است، ترجمه گویا از آثار دفاع مقدس قادرخواهد بود جلوی برداشت‌های اشتباه از سال‌های جنگ تحمیلی را بگیرد.

وی تأکید کرد: ترجمه مطلوب آثار دفاع مقدس به زبانهای خارجی به‌طور عام و به زبان فرانسه به‌طور خاص، یکی از راه‌های ایجاد تعامل و تبادل فرهنگی میان ایران و سایر کشورهاست و می‌تواند زمینه مناسبی را برای درک و شناخت عمیق‌تر کشورهای فرانسه زبان نسبت به دوران دفاع مقدس فراهم نماید و تفاوت معنای جنگ نزد ملّت ایران و دیگر ملّت‌های جهان را آشکار سازد.

این مترجم با بیان اینکه مخاطبین فرانسه زبانِ آثار دفاع مقدس در دو گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند، عنوان کرد: گروه اول ملت‌های مسلمان و فرانسه زبانی که دوست و هم‌پیمان کشور ایران هستند و ایران اسلامی را به‌عنوان الگو انتخاب کرده‌اند، می‌باشند. مردمی طالب آزادی و ارزش‌های اسلامی که تجربیات دفاع مقدس، اصول فکری و نظری انقلاب و مؤلفه‌های معنویت، ایثار، حماسه و دفاع از حق و آزادی برایشان ارزشمند و قابل‌استفاده است.

وی افزود: گروه دوم ملت‌های غیرمسلمان و فرانسه زبانی هستند که در جامعه‌ای‌ سکولار و لائیک زندگی می‌کنند، ابهامات و شبهاتی در خصوص دفاع مقدس دارند و به دنبال فهم حقانیت به‌عمد سانسور شده و مظلومیت مردم ایران اسلامی در برابر تحمیل جنگ بر ایران، از سوی استکبار جهانی هستند و درعین‌حال با مفاهیمی مانند جهاد و شهادت‌طلبی بیگانه هستند.

صباغیان در ادامه به فعالیت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در زمینه ترجمه به زبان فرانسه اشاره کرد و گفت: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس مبادرت به ترجمه‌ آثار متعددی در حوزه ادبیات دفاع مقدس و به زبان فرانسه نموده که بخشی از آن در حال چاپ و برخی نیز منتشرشده‌اند. از میان آثار در حال نشر می‌توان به ترجمه فرانسوی کتاب «شماره پنج» از مجموعه آثار تاریخ شفاهی مقاومت زنان در آبادان اشاره کرد.

وی ادامه داد: درواقع این کتاب، تنها بیان خاطرات خانم جوشی نیست، بلکه فعالیت‌ها و نقش زنان منطقه آبادان در سال‌های ابتدایی دفاع مقدس را نیز بازگو کرده و اندکی از ایثارگری‌ها، شهامت‌ها، رنج‌ها و مشقت‌های زنان ایثارگر ایران اسلامی در مناطق عملیاتی را ترسیم می‌کند.

این مترجم با اظهار به اینکه ترجمه کتاب «شماره پنج» در نگاه اول آسان بود، اما دشواری‌های خاصی داشت که گاهی در نگاه اول غیرقابل‌حل به نظر می‌رسید، بیان کرد: این دشواری‌ها از دو جهت باعث نگرانی می‌شد؛ یکی اینکه مبادا خواننده، ترجمه‌ نهایی را درنیابد و دیگر اینکه پیام نویسنده به‌خوبی منتقل نشود.

وی به بیان برخی از چالش‌هایی که طی ترجمه «شماره پنج» با آن‌ها روبه‌رو شده پرداخت و گفت: چگونگی دخل و تصرف در عنوان اصلی کتاب، برابریابی مناسب جهت ترجمه لغات تخصصی نظامی و دفاعی، معادل‌یابی مطلوب جهت ترجمه اصطلاحات دینی و مذهبی، مواجهه با لغات انگلیسی موجود در متن، یافتن معادل لفظی مناسب و سازگار با بافت متن جهت اصطلاحات و ترکیبات محاوره‌ای و صورت گفتاری زبان اصلی ازجمله این چالش‌ها بود.

صباغیان افزود: چگونگی حفظ و انتقال لهجه‌های آبادانی و یا اصفهانی موجود در متن اصلی، چگونگی ترجمه اشعار و سرودهای انقلابی، آیات و اشارات عربی موجود در متن مبدأ، چگونگی انتقال نام گروه‌های فعال در دوران جنگ مثل سپاه و بسیج، توجه به افتراق فرهنگی ایران و فرانسه، ضرورت رعایت احتیاط در معادل‌سازی برخی مفاهیم و یا رخدادهای حساسیت‌زا، ضرورت دخل و تصرف در متن مبدأ و حذف ابعادی از متن چالش‌های دیگری است که با آن‌ها طی ترجمه مواجه شدم.

وی تأکید کرد: در این جلسه تلاش بر این است تا راهکارهای کاربردی و مناسبی برای برون‌رفت از این دشواری‌ها و چالش‌ها و به‌منظور به حداقل رساندن نارسایی‌های ترجمه ارائه شود.

مترجم کتاب «شماره پنج» به زبان فرانسه در رابطه با راه‌حل خود در مواجهه با برخی از این چالش‌ها اظهار کرد: برای ترجمه کتاب «شماره پنج» به زبان فرانسوی سعی کردم تا در عین وفاداری به اصل متن مبدأ و با در نظر گرفتن دو گروه مخاطب فرانسه زبان، انتخاب ترجمه‌ای ارتباطی- اقتضایی، بر پایه هنجارهای ترجمانی رایج در هر دو فرهنگ مبدأ و مقصد را به‌عنوان راه‌حلی برای تسهیل بخشی از چالش‌های پیش‌رو در ترجمه این اثر، انتخاب کنم.

همچنین در این جلسه صباغیان با ارائه موردی از برخی از این چالش‌ها با سایر مترجمان حاضر در جلسه به تبادل‌نظر پرداخت و از نظریات و راهنمایی آنان بهره برد.

منبع: مشرق

کلیدواژه: انتخابات98 کرونا لیگ قهرمانان آسیا کتاب ترجمه دفاع مقدس ادبیات دفاع مقدس آثار دفاع مقدس زبان فرانسه فرانسه زبان شماره پنج چالش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۱۰۱۳۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (8 اردیبهشت)

دیده دریا کنم و صبر به صحرا فکنم
و اندر این کار دل خویش به دریا فکنم

از دل تنگ گنهکار برآرم آهی
کآتش اندر گنه آدم و حوا فکنم

مایه خوشدلی آن جاست که دلدار آن جاست
می‌کنم جهد که خود را مگر آن جا فکنم

بگشا بند قبا ای مه خورشیدکلاه
تا چو زلفت سر سودازده در پا فکنم

خورده‌ام تیر فلک باده بده تا سرمست
عقده دربند کمر ترکش جوزا فکنم

جرعه جام بر این تخت روان افشانم
غلغل چنگ در این گنبد مینا فکنم

حافظا تکیه بر ایام چو سهو است و خطا
من چرا عشرت امروز به فردا فکنم

تفسیر :

افسوس گذشته و اشتباهاتی که مرتکب شده اید فکر شما را پریشان و آشفته کرده و بابت آن بسیار ناراحت هستید. اما چاره کار حسرت خوردن نیست و فایده ای نخواهد داشت.

در برابر رنج های زندگی صبوری کرده و به لذت های فانی دنیا دلبسته نباشید. برای داشتن آینده بهتر به خداوند توکل کرده و با عقل و درایت رفتار کنید تا به موفقیت برسید.

زندگی نامه حافظ

حافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و به‌همراه مادرش زندگی سختی را سپری می‌کرد. گفته می‌شود او در اوقات فراغت خود به مکتب‌خانه‌ای که نزدیک نانوایی بود می‌رفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت می‌کرد و نیز‌زمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا می‌پرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.

این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را به‌طور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی  شرکت می‌کرد و به همین خاطر به اکثر دانش‌های زمان خود مسلط بود.

حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش می‌کرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردم‌فریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار به‌ویژه غزلیات بسیار زیبا و معنی‌داری سروده است که نیز‌اکنون پس از گذشت قرن‌ها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامش‌بخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات می‌شود.

حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیده‌اند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را به‌دلیل شیرین زبانی معشوقه‌اش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقه‌اش، ۴۰ شبانه روز را به‌طور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زنده‌داری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو می‌کنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه‌کاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.

در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار می‌شود.

 

آثار حافظ

دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی به‌طور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود می‌پرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابل‌توجه و تامل‌برانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزل‌سرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیت‌های او بسیار درخشان و تماشایی است.

شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهم‌ترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن می‌خواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شده‌اند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفته‌ها به کمک زبان طنز بیان شود.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (7 اردیبهشت)